[av_textblock size=” font_color=” color=” custom_class=”]
De eerste gastblog. Een goede vriend van mij, Jonne Polak, heeft voor zijn studie geneeskunde in de masterfase een mooi stuk geschreven over pijn. Ik vond het heel interessant om te lezen en wilde het graag delen. Doordat het vrij lang is voor een blog heb ik het in 3 stukken geknipt. Veel leesplezier met deel 1 van 3.
[/av_textblock]
[av_textblock size=” font_color=” color=” custom_class=”]
Pijnverlichting een mensenrecht
Een filosofische beschouwing
Jonne J. Polak, masterstudent geneeskunde AMC-UvA, 10981357
Keuzevak Neurofilosofie
Introductie
Op maandag 11 oktober 2004 werd door de IASP (International Association for the Study of Pain) en de EFIC (European Pain Federation) de eerste ‘Global Day Against Pain’ georganiseerd.(1) Hier werd een programma gepresenteerd dat tot doel had pijn te zien als aparte aandoening en pijnverlichting als mensenrecht. Dat men pijnverlichting ziet als mensenrecht zegt veel over het huidige algemene concept van pijn. Het is nu kennelijk iets dat we willen verlichten.
Toch heeft pijn ook een duidelijke functie. Patiënten met CIP, Congenital Insensitivity to Pain, hebben vanwege de onmogelijkheid pijn te voelen een sterk afgenomen levensverwachting.(2) Ook is het hebben van pijn niet per definitie een negatieve ervaring. Zo kunnen mensen het hebben van spierpijn, na een zware training, ervaren als teken dat ze ‘goed’ hebben getraind. Pijn kan zelfs een zeker genot opleveren zoals bij sadomasochisme.
Pijn als aandoening lijkt zich dus te onderscheiden van reguliere aandoeningen die per definitie negatief zijn. Immers, welke (fysiologisch) positieve functie is er bijvoorbeeld te bedenken van kanker.
In deze beschouwing wil ik het concept pijn onderzoeken. Daartoe zal ik, om het in een historisch perspectief te kunnen plaatsen, (heel) kort de geschiedenis van pijnbeschouwing beschrijven en vervolgens enkele filosofische discussiepunten met betrekking tot het concept pijn behandelen.
Geschiedenis Westerse pijnbeschouwing:
In de late middeleeuwen had pijn een positieve betekenis. Zij werd gassocieerd met kracht en waarheid en met het lijden van Christus. Middelen om pijn te stillen werden alleen ingezet als de patiënt in gevaar was. Ook na de middeleeuwen bleef pijn een straf voor de zonden, een beproeving of zelfs een noodzaak voor de Christen zoals Luther stelde.(5) Pijn had betekenis en zin en zou ooit worden beloond in het hiernamaals.
Samen met de ontwikkeling van de wetenschap vanaf de verlichting werd pijn steeds meer een zinloze, beangstigende last. De belangstelling voor het onderwerp groeide tegelijk met een toenemende gevoeligheid om pijn en lijden te aanschouwen.(6) Pijn werd steeds vaker gedefinieerd als onacceptabel en verschrikkelijk. In de 19e eeuw was er aandacht voor pijn als individueel maar ook maatschappelijk probleem. De Amerikaanse filosoof Charles Peirce (1839-1914) benoemde zijn eigen tijd als de ‘eeuw van de pijn’. Hij zag bij zijn tijdgenoten een toenemende nervositeit en gevoeligheid voor lichamelijk lijden. De verdere ontwikkeling van afschuw van pijn ging min of meer samen met de ontwikkeling van anesthesie en pijnstillers. Tegen het einde van de 19e eeuw werd het voor een breed publiek mogelijk aspirine, oorspronkelijk als antipyreticum bedoeld, ter bestrijding van verschillende vormen van lichamelijke pijn te slikken. Ook werden chloroform en lachgas geïntroduceerd.
Een pijnloze wereld leek binnen handbereik. De Italiaanse fysioloog Paolo Mantegazza (1831-1910) beweerde zelfs dat het niet lang meer zou duren voordat pijn alleen nog in een museum kon worden teruggevonden.
Veel van de belofte van de medische wetenschap is waargemaakt. Mensen leven langer en veel ziekten zijn te genezen. De ironie is dat het feit dat mensen minder snel sterven maakt dat zij kwalen krijgen die de ouderdom met zich meebrengt en waaraan ook weer pijn verbonden is.(10)
Ook zijn mensen er door de medische vooruitgang van overtuigd geraakt dat de geneeskunde in staat zou moeten zijn hun leed weg te nemen(11) en wordt pijnverlichting door de IASP en EFIC zelfs als mensenrecht beschouwd.
[/av_textblock]
